....ร่ายยาว กล่าวได้ว่าเป็นเหมือน เรียงความ หรือ กลอนเปล่า มีเกณฑ์บังคับน้อยมาก
คือเพียงแค่มี สัมผัสส่ง-รับ เท่านั้น การ รับสัมผัส ก็มิได้กำหนดว่า ต้องเป็นตำแหน่งใด
และกำหนดให้จบลงด้วย คำนิยมบางคำเช่น นั้นแล, นั้นเถิด, นี้แล, ฉะนี้แล

จึงเป็น ร้อยกรอง ที่ผมใคร่เสนอว่า น่าส่งเสริมสำหรับผู้เริ่มแต่งคำประพันธ์

อย่างไรก็ตาม ที่ว่า ง่ายๆ แท้นั้น ยากจริงๆ คือ ยากที่จะแต่งให้ไพเราะ ได้ใจความ
หากเขียนเรื่อยๆ มาเรียงๆ ก็ไม่น่าสนใจ

ขออนุญาต CTBELL นำมาเป็นกรณีศึกษา ขอบคุณมา ณ ที่นี้ครับ

ร่ายยาว..............................แนะนำตัว

............ชื่อของฉันชลาลัยนั้นคือสายน้ำ ปู่ให้คำจำกัดความว่าเป็นสายน้ำที่จะไม่ไหลย้อนกลับ
เป็นคนคอยรับฟังปัญหาเพื่อนเเละมีน้ำใจ มักจะไม่โกรธเคืองใครได้นานนาน
ไม่ใช่คนขี้รำคาญเเต่เป็นมิตร เป็นคนจิตใจดีเเละรักเด็ก ตัวเล็กผอมไม่สูงสายตาสั้น
ฉันมีความใฝ่ฝันว่าอยากจะเป็นนิสิตคณะอักษร......... CTBELL

ปรับเป็น

....ชื่อฉัน ชลาลัย หรือก็คือ แหล่งแห่งน้ำ
....ปู่ให้คำ ขยายความ เป็นสายน้ำ ไม่ไหลกลับ
....เป็นคนคอย ชอบจะรับ ฟังปัญหา ของเพื่อนเพื่อน
....มีน้ำใจ ไม่รู้เลือน ไม่ขัดเคือง โกรธใคร ได้นานนาน
....ไม่ใช่คน ขี้รำคาญ เเต่เป็นมิตร จิตใจดี
....ตัวฉันนี้ รักเด็ก
....ตัวเล็กเล็ก ผอมไม่สูง สายตาสั้น
....ใฝ่ฝัน เป็นนิสิต คณะอักษร
....ฝากร่ายกานท์กลอน เป็นบันทึก...ฉะนี้แลฯ

*** วรรค เพื่อให้ได้จังหวะ จะได้น่าอ่านยิ่งขึ้น

คุณครูให้แต่งร่ายยาว
ขอความกรุณาช่วยแนะนำ
นี่คือร่ายยาวที่ได้เเต่งเองค่ะ
 
  ธรรมชาติรังสรรค์สิ่งสวยงาม  ในยามแสงอรุณรุ่งนภา    สกุณาร่ำร้องก้องไพรสัณฑ์ 
อันทุ่งหญ้าพริ้วไสวสวยงามนัก สุดจะหักห้ามใจไม่ให้หลง  ในพงไพรมีต้นไม้สูงเสียดฟ้า   
ทั้งดอกหญ้าต่างชูช่อสีชมพู  เกิดมาคู่ต้นหญ้าเขียวชอุ่ม   ยังมีพุ่มบุปผาหลายสีสัน               
พลันหันกลับไปมองยังลำธาร  มัจฉาฉานต่างแหวกว่ายในวารี  หลากหลายสีวนเวียนช่างวิไล
เมื่อเมี่ยงมองแหงนหน้าไกลสุดฟ้า  ก็แลเห็นเจ้านกน้อยคล้อยบินถิ่นเวหา  กลางนภาอัมพรตอนฟ้าใส 
ค่อยโรยร่อนว่อนลงสู่พนาวัน

#1140006

แต่งได้ดีทีเดียวครับ
ข้อที่เห็นชัดว่า ขาดไป คือ คำลงท้ายของร่ายยาว
*** ร่ายยาวให้จบลงด้วย คำนิยมบางคำเช่น นั้นแล, นั้นเถิด, นี้แล, ฉะนี้แล

*** ส่วนการ ส่งรับ สัมผัสนั้น ที่ดูประหลาดไป คือ

"เมื่อเมี่ยงมองแหงนหน้าไกลสุดฟ้า 
ก็แลเห็นเจ้านกน้อยคล้อยบินถิ่นเวหา
กลางนภาอัมพรตอนฟ้าใส 
ค่อยโรยร่อนว่อนลงสู่พนาวัน"

น่าแก้เป็น

"เมื่อเมี่ยงมอง แหงนหน้า ไกลสุดฟ้า
กลางนภา อัมพร ฟ้าสวยใส 
เห็นเจ้านกน้อย บินว่องไว
ร่อนลงไพร พนาพลัน
สู่บ้านขวัญ อันอบอุ่น นั้นแล"

การแนะแก้นั้น ผมยึดหลักว่า
"แก้เท่าที่จำเป็น พอเหมาะกับระดับงานของเจ้าของผลงานเดิม" ครับ

ขอยกคำแนะนำจาก http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2006/07/K4529307/K4529307.html

การแต่งร่ายยาวต้องรู้จักเลือกใช้ถ้อยคำและสัมผัสในให้มีจังหวะรับกันสละสลวย
เมื่ออ่านแล้วให้เกิดความรู้สึกมีคลื่นเสียงเป็นจังหวะๆอย่างที่เรียกว่า "เสียงดิ้น" หรือ "เสียงมีชีวิต"
และจำนวนคำที่ใช้ในวรรคหนึ่งก็ไม่ควรให้ยาวเกินกว่าช่วงระยะหายใจครั้งหนึ่งๆ
คือควรให้อ่านได้ตลอดวรรคแล้วหยุดหายใจได้โดยไม่ขาดจังหวะ
ดูตัวอย่างได้ในหนังสือ เวสสันดรชาดก

ร่ายยาวนี้ใช้แต่งเทศน์หรือบทสวดที่ต้องว่าเป็นทำนอง เช่น เทศน์มหาชาติ เทศน์ธรรมวัตร
เมื่อจบความตอนหนึ่งๆมักลงท้ายด้วยคำว่า :- นั้นแล, นั้นเถิด, นี้แล, ฉะนี้แล, ด้วยประการฉะนี้
คำว่า "นั้นแล" นั้นนิยมใช้เมื่อสุดกระแสความตอนหนึ่งๆหรือจบเรื่อง
เมื่อลง "นั้นแล" ครั้งหนึ่งเรียกว่า "แหล่" หนึ่ง ซึ่งเรียกย่อมาจากคำ "นั้นแล" นั่นเอง
เพราะเวลาว่าทำนองจะได้ยินเสียง "นั้นแล" เป็น "นั้นแหล่"

ขออนุญาตครับ คุณพรายม่าน

ร่ายยาวนับว่าเป็นคำประพันธ์ที่มีบังคับน้อยมาก กล่าวคือ แต่ละวรรคจะมีจำนวนคำเท่าใดก็ได้
เพียงแต่คำท้ายของวรรคหน้าต้องสัมผัสสระกับคำใดคำหนึ่งในวรรคต่อไป
และต้องลงท้ายด้วยคำกำหนด เท่านั้นเอง

โรงเรียนสามเสนวิทยาลัยก่อตั้ง นับแต่ครั้งสิบห้าเมษายนสองพันสี่ร้อยเก้าสิบแปดศักราช
มีครูทิมผลภาคผู้สามารถเป็นครูใหญ่  เนานั้นนานนิรนัยครบหกสิบปี จากรากฐานดุจสิทธิบดีประทานมา
เช่นปรัชญาสทฺธา สาธุ ปติฎฺฐิตา ศรัทธาตั้งมั่นแล้วยังประโยชน์ให้สำเร็จ จึ่งเปล่งแสงดั่งเพชรให้ประจักษ์
ชูเอกลักษณ์ของเก่งคณิตวิทย์ปราดเปรื่องรู้เฟื่องเรื่องภาษาก้าวหน้าสู่สากล  
สมคำขวัญสลักกมลลูกสามเสนมีเกียรติมีศักดิ์ศรีมีน้ำใจ นั่นแล

พรายม่าน
สันทราย
๑๖.๐๑.๕๘

ปรับปรุงจาก งานของ
สมาชิก Pantip 6762433
https://pantip.com/topic/41558947


ประเด็นสำคัญ คือ
จังหวะ ครับ
วรรคหนึ่ง ๆ ไม่ยาวเกินอึดใจอ่าน


# มิตรนั้นเป็นสิ่งสวยงาม  
ยามลำบากนั้นพึ่งพา  
๑ ว่าด้วยมิตรอุปการะ  
ลักษณะคือป้องกันและพึ่งพาได้  
มิตรชนิดนี้ไยไม่มีไว้
ต่อไปขอกล่าวถึง
๒ มิตรซึ่งร่วมทุกข์ร่วมสุข
มิตรนี้ปลุกพลังความหวังให้มี
เป็นมิตรดีเชื่อใจกันและกัน  
ไม่ว่าวันนั้นหรือวันนี้
จะมีสุขหรือทุกข์ก็ไม่หนี
๓ มิตรต่อไปแสนจะดีต่อชีวิต
คือมิตรแนะนำประโยชน์ไง  
มิตรนี้มองด้านไหนก็ดุจครูดี  
ที่คอยแนะย้ำแต่สิ่งดีงาม  
ตามกล่าวมานั้นมีสามข้อ
แต่พอลองนึกแล้วต้องมี ๔  
คือมิตรผู้มีน้ำใจ  
ใครก็รู้ว่าเป็นเพื่อนเป็นสหาย  
ขอขยายความสักหน่อยนะ  
ถ้าเพื่อนจะมีสุข เราก็มีสุข  
ถ้าเพื่อนมีทุกข์ เราก็จะมีทุกข์  
เหนือสิ่งใดทุกคนพึงมีมิตรแท้  นั้นแล