๏ องค์มัฆวานยั้งตั้งคำถาม
“จงตอบความให้แจ้งแถลงก่อน
ดูท่าทีลีลาน่ารีบร้อน
ท่านจักจรไป ณ สถานใด”

๏ “สู่สยมพรธิดาภีมกษัตริย์
วิธรรภ์รัฐเขามีพิธีใหญ่”
จตุรบาลท่านว่า “มาช้าไป
เราต่างได้เสร็จผ่านพ้นงานมา”

๏ กลีฟังดังพักตร์จะหักแยก
หทัยแหกประดุจฉีกชิ้นภูษา
“มันผู้ใดที่ข้ามหน้าข้ามตา
ข้าหมายมาดปรารถนายอดนารี”  
 
๏ “ราชธิดาเลือกพระนลเป็นคนรัก
แสนเหมาะสมกันนักด้านศักดิ์ศรี
ทั้งสององค์ทรงรักกันมั่นภักดี
เราทั้งสี่นี้ให้พรก่อนเลิกงาน”

๏ กลียิ่งเดือดดาลพาลอาฆาต
“มันบังอาจหยามข้ามหาศาล
อย่าคิดสุขสมหวังจะรังควาญ
ให้มลานแยกพ้นคนละทาง”

๏ องค์อินทราฟังวาทีกลีกล่าว
เตือนว่า “ท้าวกลีที่หมองหมาง
ความอิจฉาริษยาพาจิตคว้าง
ถ้ามิวางหัวใจท่านนั้นร้อนรน”

๏ ยิ่งคิดร้ายท้ายแล้วท่านนั้นยิ่งต่ำ
ผลบาปกรรมงำจิตปิดกุศล
ท่านอาฆาตมาดร้ายใส่พระนล
ใจท่านเองแลต้องทนทุกข์ทรมา

๏ ด้วยพระนลคือองค์ผู้ทรงสัตย์
บำเพ็ญดีปฏิบัติธรรมแข็งกล้า
พุทธคุณประเสริฐเลิศโลกา
มีพระธรรมรักษาบริบาล

๏ ยิ่งเตือนย้ำเหมือนยิ่งทำกลีแน่น
กระอักแค้นเพิ่มพละมหาศาล
องค์อินทร์ว่าวิสาสะกะคนพาล
มิเป็นการจึงสู่ฟ้าลับตาไกล

๏ ยิ่งย้อนคิดจิตกลีทวีคลั่ง
พระนลยังครองสุขแสนอยู่แดนไหน
เราดุจอยู่โลกันต์โดนหั่นใจ
อกเร่าร้อนดั่งไฟไหม้ฤดี

๏ “ทวาบรเพื่อนข้ามหามิตร
จงซึ้งจิตข้าทุกข์สิ้นสุขี
ขอจงช่วยข้าด้วยมิตรไมตรี
เป้าหมายมีข้าจะสิงพระนล”

๏ “ทุกเช้าค่ำย้ำจิตมันคิดเขว
จำห่างเหนารีจนมีผล
วานเพื่อนข้าสิงสกาพาพลิกกล
ให้ทรงพลเสียสินสิ้นพารา

๏ จนเสียหมดมณฑลมลรัฐ
ราชสมบัติสูญพงศ์แลวงศา
ต้องออกจรร่อนเร่ไปในพนา
จักขยี้บีฑาให้สาใจ

๏ ด้วยมั่นหมายคลายแค้นนี้มิมีย่อ
จักทนรอให้ถึงกาลนานแค่ไหน
ต้องชำระสะสางล้างกันไป
มิยอมให้ตายอย่างเคืองค้างคา

๏ ไม่สมหวังดังหมายมิหายแค้น
หากมาดแม้นมีฤทธิ์จะคิดฆ่า
แต่ด้อยด้วยบารมีที่สร้างมา
ผิว์วิชาเราดียิ่งสิงภายใน

๏ ตกลงเน้นเร้นกายไปทุกที่
อันพระนลทมยันตีอาศัย
จังหวะมีหมายมั่นสิงทันใด
ถึงเนิ่นนานเพียงไรใจทนรอ

        
๏ ในครานั้นธานีวิธรรภ์รัฐ
ภีมราชกษัตริย์จัดห้องหอ
ทุกกระเบียดต้องละเอียดงามลออ
เติมแต่งเน้นเป็นที่พอพระหทัย

๏ พระตรัสสั่งทั้งธานีพิธีราช
ทุกเชื้อชาติปรองดองฉลองใหญ่
คู่ขวัญหล้าวิวาห์การงานเกริกไกร
พระนลกับทรามวัยทมยันตี

๏ สองกษัตริย์สุขสันต์สวรรค์สวาท
ภูวนาถมิห่างรักสักดิถี
เฝ้าชิดชมโฉมสุดายอดนารี
ทรงเปรมปรีดิ์ปลาบปลื้มลืมเวลา

๏ วันหนึ่งนึกถึงนิษัธธานีสถาน
บริพารญาติพงศ์ร่วมวงศา
เข้าถวายบังคมภีมราชา
จักเชิญยอดชายากลับเวียงชัย

๏ โปรดอำมาตย์ยาตราส่งเสด็จ
โดยสำเร็จยังนิษัธนิรัติศัย
ถึงธานีพิธีฉลองข่าวก้องไกล
ราชาได้ราชินีที่สมบูรณ์

๏ องค์ราชาและพระมเหษี
ครองธานีสดใสเลิศไอศูรย์
ดวงฤดีมีธรรมแจ่มจำรูญ
ยิ่งเพิ่มพูนธรรมทุนบุญความดี

๏ สิ่งชั่วร้ายราคีมิกรายกล้ำ
ทั้งเช้าค่ำนิรทุกข์ปี่ยมสุขี
มิเปิดช่องจังหวะให้กลี
สิบห้าปีผ่านไปเหมือนใจจง

๏ ทรงได้ราชบุตรราชธิดา
สิ่งที่ปรารถนาสมประสงค์
“อินทระเสน” สุตกุมารองค์
สืบเชื้อวงศ์กษัตริย์ขัตติยา

๏ และ“อินทระเสนา” ธิดารัตน์
ผู้ผ่องภัทรโศภิตขนิษฐา
สองโสภีปานเทวีองค์เทวา
เป็นที่สุดเสน่หาเท่าชีวิน

๏ กิจวัตรประจำวันนั้นพระนล
ดื่มน้ำมนต์บวงสรวงองค์โกสินทร์
เทวาลัยไปบูชาเป็นอาจินต์
พระภูมินทร์เสริมเดชะบารมี

๏ จนวันหนึ่งซึ่งองค์ทรงพลาดพลั้ง
มิเป็นดังเคยทำประจำดิถี
ถ่ายมูตรแล้วต้องชำระพระกายี
ล้างพระบาทอย่างดีทุกครั้งไป

๏ ในครานั้นพระราชามาลืมหลง
มิชำระพระองค์ให้ผ่องใส
เข้าบวงสรวงในพระเทวลัย
เป็นเหตุให้เสียศรีอันดีงาม

๏ ได้จังหวะกลีที่รอท่า
เข้าสิงองค์ราชามิพูดพล่าม
ดลจิตใจให้ลืมตัวทำชั่วทราม
ณ เมื่อยามใจพระองค์ทรงอ่อนแอ

๏ เริ่มแผนการที่มารร้ายวางไว้ก่อน
ทวาบรสิงสกาได้แน่วแน่
ควบคุมได้ดั่งใจไม่มีแพ้
ทั้งสองแลดลบุรุษ “บุษกร”

๏ ผู้เป็นพระอนุชามาคลั่งไคล้
อยากจะได้ราชสมบัติประภัสสร
เกิดดวงจิตริษยาอุราร้อน
ท้าภูมิธรลงปะทะทอดสกา

๏ ทวาบรหย่อน ดึงให้ตรึงจิต
เพื่อทรงติดใจกระสันใฝ่ฝันหา
ค่อยดูดดึงซึ่งทรัพย์นับคณา
ด้วยการท้าเพิ่มทรัพย์นับพนัน

๏ เสียมากล้นพระนลยิ่งจมดิ่งนัก
จนลืมหลักการบวงสรวงสวรรค์
ทิ้งพระราชกิจจาแห่งราชัน
จิตผูกพันการเล่นทุกเวลา

๏ ทมยันตีวิตกอกไหวหวั่น
คอยจำนรรจ์ชี้เหตุพระเชษฐา
ให้พระองค์พินิจพิจารณา
ประหนึ่งว่ามีกลโกงโยงใยการณ์

๏ พระนลฟังนั่งนิ่งมิติงมิตอบ
เพราะถูกครอบงำจิตเรื่องคิดอ่าน
กลีร้ายหมายแต่พาไปหาพาล
ยิ่งเนิ่นนานพระยิ่งกลายคล้ายวิกล

๏ ทุกหมู่เหล่าเสนามหาอำมาตย์
กราบพระบาทยั้งไว้มิได้ผล
ต่างร้องร่ำกำสรดสลดกมล
ว่าพระนลตกภาวะเผชิญภัย

๏ ทมยันตีมีแต่ครวญหวนละห้อย
“เมียบุญน้อยสุดปัญญาจะแก้ไข
โอ้อกเอ๋ยเคยเฝ้าคอยเอาใจ
เดี๋ยวนี้ไยไม่ผินหน้ามาหาน้อง

๏ ยังจงรักพระองค์อยู่คงมั่น
ทั้งคืนวันอดทนความหม่นหมอง
ในตอนนี้สุดที่ตรมระทมครอง
หวั่นจักต้องเสียสินสิ้นธานี”

๏ พระมิฟังดังครานั้นพระกรรณดับ
มิได้รับรู้ภาษามารศรี
กลีพาลมลาญจิตปิดฤดี
เหมือนมิมีวิญญาณพิจารณ์ใด

๏ ยังมุ่งมั่นการสกามิราหยุด
แลใครหรือจะยื้อยุดฉุดรั้งได้
ทมยันตีมีรายงานพระคลังใน
ราชทรัพย์ร่อยหรอไปใกล้หมดแล้ว

๏ ทรงบัญชาอำมาตยสมาคม
เร่งระดมชาวพารามาวังแก้ว
ขอเข้าเฝ้าก็มิให้ไร้วี่แวว
ทั้งทแกล้วรายรอบขอบเวียงชัย

๏ ได้แต่ส่งเสียงร้องก้องปราสาท
ถวายพระพรภูวนาถวินิจฉัย
ปริเวทนาระอาใจ
สุดคิดการณ์อย่างไรช่วยพระองค์

๏ ทมยันตีสิ้นวิธีทัดทานต่อ
พระมิพอยิ่งทวีฤดีหลง
หวนไห้หามาตุราชปิตุรงค์
ขอพระทรงเป็นร่มฉัตรแก่นัดดา  
      
๏ ด้วยลูกน้อยกลอยใจเยาว์วัยนัก
จึงยากจักร่อนเร่ห่างเคหา
จำต้องฝากกุมารีกุมารา
ให้องค์พระเจ้าตาอภิบาล

๏ ส่วนหม่อมฉันมั่นคงยังจงรัก
แม้จำจักพลัดพรากจากสถาน
ขอเคียงคู่ภูวดลผจญมาร
ยอมร้าวรานชีพมลายตายด้วยกัน

๏ เมื่อคิดได้ทรงให้หาวาร์ษไณย
เตรียมราชรถม้าไวให้แข็งขัน
“ขอจงช่วยด้วยเถิดการอันสำคัญ
นำสองนัดดาวิธรรภ์กลับธานี

๏ ถ้าภีมกษัตริย์ท่านตรัสถาม
จงตอบความเป็นไปให้ถ้วนถี่
เมื่องานเสร็จสำเร็จลุล่วงดี
ท่านหลีกลี้ไปหนใดตามใจจง”

๏ วาร์ษไณยถนัดอัศวะ
คู่ทรงพระรถทำตามประสงค์
ด้วยจงรักภักดีที่ซื่อตรง
ทุกจำนงงานเสร็จสมฤทัย

๏ กราบทูลความตามทมยันตีสั่ง
แล้วลาวังสู่อโยธยาใหญ่
ดังราชินีสั่งความตามแต่ใจ
ด้วยเหตุผลนลราชัยลืมพระองค์

๏ นับแต่นั้นการสกาดังว่าปล้น
ฝ่ายพระนลทรัพย์มลายไม่เหลือหลง
เอาการครองราชย์สมบัติขัตติยวงศ์
มาวางลงเป็นเดิมพันพนันสกา

๏ ก็เสียสิ้นดังทุกทีมิมีได้
พระนลไซร้ทุกข์หนักยิ่งนักหนา
บุษกรเย้ย “สิ้นทรัพย์แล้วราชา
ฤๅพนันชายาทมยันตี”

๏ พระนลฟังคลั่งแค้นแน่นอกสั่น
มึงหยามหยันถึงชายามารศรี
ละเครื่องทรงกษัตราประดามี
พันกายีด้วยผ้าเพียงผืนเดียว

๏ ทมยันตียอดนารีก็เช่นกัน
ผ้าครองหนึ่งเช่นราชันด้วยเด็ดเดี่ยว
พร้อมจะตามภัสดาอย่างกลมเกลียว
สุดป่าร้างทางเปลี่ยวมิหวั่นใจ

๏ สององค์ย่างร้างไปไกลนิเวศน์
มิรู้เจตนาว่าไปไหน
เหลียวแลหลังลิบลิบยังเห็นเวียงชัย
ทรงโศกาอาลัยเหลือคณา

๏ เคยอยู่ดีนิรทุกข์สุขเหลือหลาย
ต้องจำใจไปตายเอาดาบหน้า
สองกษัตริย์ซัดเซร่อนเร่มา
ก็ค่ำลงตรงชายคาประตูเมือง

                                                                                                        หน้า  ๓๙

                                                                                                       
                                                                                                             หน้า ๔๐

                                                                                                             หน้า  ๔๑


๏ “โอ้ว่าพระภัสดาคราตกยาก
แสนลำบากเราสองต้องทนไหว
ผ้าเพียงผืนขอแบ่งพันคู่กันไว้
อย่าโศกาอาลัยอันใดเลย”               
                             
๏ เมื่อฟังทมยันตีมีคำปลอบ
พระนลตอบ “ดวงฤดีของพี่เอ๋ย
พี่ลืมตัวชั่วยิ่งเสียจริงเอย
เจ้ามิเคยขุ่นจิตคิดชิงชัง

๏ โอ้ชะตามาต่ำทรามเพียงนี้
ต่อไปมีอันใดจะให้หวัง
พเนจรร่อนเร่เที่ยวเซซัง
แล้วน้องยังติดตามพี่ทำไม

๏ น้องเองมีบ้านเมืองอันเรืองศักดิ์
ใช่จมปลักอย่างพี่นี้เมื่อไหร่
ควรที่คิดบ่ายหน้าแล้วคลาไคล
ปล่อยพี่ไปตามทางผู้สร้างกรรม”

๏ “ไปเมืองน้องพระองค์ต้องเสด็จด้วย
พระปิตุรงค์คงช่วยอุปถัมภ์
ให้น้องพรากพี่ไปเหมือนใจดำ
เมียมิอาจกระทำความไม่ดี

๏ พระองค์สุขน้องนี้หนอก็พลอยสุข
พระองค์ทุกข์ควรร่วมใจไม่หน่ายหนี
หน้าที่เมียภักดีผัวชั่วชีวี
มิคิดเห็นเป็นราคีชั่วชีวัน

                                                                                                              หน้า ๔๒

                                                                                                             หน้า  ๔๓


๏“ขอพระองค์อย่าทรงไล่ให้ไกลห่าง
แม้นเสียวังรั้งร้างห่างกรุงศรี
แค่หวาดหวั่นครั้นจะเสียสวามี
อกน้องนี้คงจะพังทลาย”

๏ พระนลชี้ทางไปให้หลายหน
นฤมลหวั่นร้างรักห่างหาย
อกไหวหวั่นพานสั่นสะท้านกาย
จนวุ่นวายดวงใจไม่จืดจาง

๏ พระนลมีสติมินานนัก
เห็นความรักกลีร้ายหมายขัดขวาง
จึงงำจิตพระนลหนักมิพักวาง
ออกเดินทางลัดทิวเขาเนาวนา
๏ บังเอิญพบกระท่อมร้างกลางไพรสาณฑ์
คงพวกพรานไพรสร้างไว้กลางป่า
พอดีค่ำพำนักพักกายา
สักชั่วคืนก่อนจะลาร้างแรมดง

๏ “เชิญมิ่งมิตรยอดสนิทเสน่หา
ผู้ภักดีภัสดาจนลุ่มหลง
พักเถิดหนามานั่งเล่นเอนกายลง
ขอให้วงแขนพี่เป็นที่พิง

๏ เนินดินนี้แลแทนพระแท่นแก้ว
หม่นเหลือแล้วดวงแดแม่ยอดหญิง
เครื่องปูลาดมิอาจหาระอาจริง
ย่ำค่ำยิ่งหนาวร่างน้ำค้างพราย”