โคลงสองสุภาพ

@ x x x อ ท1
.....x อ x x ท1
.....อ ท x x ...(x x)

@ โคลงสองเป็นอย่างนี้
.....แสดงแก่กุลบุตรชี้
.....เช่นให้เห็นเลบง...(แบบนา)

ิ่* อ่าน  ละเบง = แต่ง ประพันธ์
(x x) สร้อยคำ จะ มี/ไม่มี ก็ได้

โคลงสามสุภาพ

@ x x x x y
.....y y y อ ท1
.....x อ x x ท1
.....อ ท x x ...(x x)

@ โคลงสามแผกโคลงสอง
.....ตามทำนองที่แท้
.....วรรคหนึ่งพึงเติมแล้
.....เยี่ยงนี้จงยล...(เยี่ยงเทอญ)

* y วรรคถัดไป รับสัมผัส
ที่ตัวใดก็ได้

โคลงสี่สุภาพ

@ x x x อ ท ..... x ส .... (x x)
x อ x x ส .......... อ ท1
x x อ x ส .......... X อ .... (x x)
x อ x x ท1 ....... อ ท x y**.... (x x)

@ y y y อ ท ..... x ส .... (x x)
x อ x x ส .......... อ ท1
x x อ x ส .......... X อ .... (x x)
x อ x x ท1 ....... อ ท x y** .... (x x)

ส และ y** เป็น คำสุภาพ

* สัมผัสระหว่างบท ของ
โคลงสุภาพ
นิยมใช้แบบที่เรียก "เข้าลิลิต" คือ
** คำท้ายบท ส่ง
คำที่ 1 หรือ 2 หรือ 3 บทถัดไป รับ

โคลงสี่สุภาพ
(เป็นตัวแบบ คือ
เอก โท ถูกต้องตามตำรา)

@ ดุจอาทิตย์รุ่งแจ้ง
....แสงงาม
พลังสว่างชูชีพวาม
....อร่ามกล้า
เดือนดาวเด่นประดับยาม
....เย็นค่ำ
แสงส่องเชิญชวนท้า
....ท่องหล้าดับเข็ญ

@ เป็นลมโหมกระหน่ำร้าย
....เลวทราม
บ ปล่อยคอยคุกคาม
....ขุ่นแค้น
ฝนเสริมส่งชีพงาม
....วามทั่ว
กระทำผ่านกาลนานแม้น
....ไม่ได้ใครชม

โคลง สองคำสุภาพ

ดัดแปลงจาก โคลงสี่สุภาพ

โดยใช้ บาท 2 และ บาท 4
ตำแหน่ง "คำสุภาพ" อยู่ที่
- ท้ายวรรคแรกของบาทต้น และ
- ท้ายวรรคหลังของบาทจบ

@ x อ x x ส .......... อ ท1
x อ x x ท1 ....... อ ท x y* ... (x x)

@ y อ y x ส .......... อ ท1
x อ x x ท1 ....... อ ท x y* ... (x x)

y* ต้องเป็น คำสุภาพ

โคลง สามคำสุภาพ

@ x x x อ ท ..... x ส .... (x x)
x อ x x ส .......... อ ท1
x อ x x ท1 ....... อ ท x y**... (x x)

@ สิ่งใดให้แปดเปื้อน....เปรอะฅน
ใช่สิ่งรอบล้อมดล.........ด่างพร้อย
แท้จากจิตคิดร้อย....เล่ห์ลิ้นตัณหา

@ ราคะโลภโอ่อ้าง......อวดตน
อัปลักษณ์พิการพิกล...กลบสิ้น
ดีชั่วเพียงพลิกลิ้น...ฤทธิ์ร้ายชิวหา

* โคลง สามคำสุภาพ
ดัดแปลงโดยใช้
บาท ๑, บาท ๒ และบาท ๔
ของโคลงสี่สุภาพ