เนื้อหาโดยสังเขป
แสดงแผนผังของกลบท “สร้อยสน”
และบทกลอนพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระ นั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
จารึกวัดพระเชตุพนฯ
ซึ่งมีเนื้อหากล่าวถึงความอาวรณ์ถึงหญิงอันเป็นที่รัก
ผู้สร้าง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓)
กลบทสร้อยสน
ข้อบัญญัติ
๐ กำหนดให้ใช้คำซ้ำรูปหรือเสียง ระหว่างคำสุดท้ายของช่วงแรก
กับคำแรกของช่วงกลางของแต่ละวรรค
๐ และให้คำปลายวรรคซ้ำรูปหรือเสียงกับคำต้นวรรคถัดไป
**************************************************
๐ กลบทสร้อยสนจึงเหมือนกับกลบทรักร้อยรวมกับกลบทวัวพันหลัก
๐ แต่ในกลบทศิริวิบุลกิตติ์อาจซ้ำ ๒ คำระหว่างปลายวรรคกับต้นวรรคถัดไป
๐ กลบทนี้มีทั้งในกลบทศิริวิบุลกิตติ์ และจารึกวัดพระเชตุพนฯ
** ตัวอย่างกลบทศิริวิบุลกิตติ์ **
พ่อยอดยิ่งยิ่งอนงค์ยุพงศ์สวัสดิ์ สวัสดิ์จิตร์จิตร์จัดจองผ่องผิวแผ่
แผ่ผิวผ่องผ่องพักตร์เมื่อพักตร์แปร แปรพักตร์แลแลเอี่ยมเสงี่ยมองค์
องค์พระมิ่งมิ่งหวังจะตั้งพระนาม ตั้งนามตามตามเชื่อเมื่อประสงค์
ประสงค์เอาเอาพระนามตามบิตุรงค์ บิตุรงค์องค์องค์ตั้งทั้งชื่อนาง
************************************************************************
กลอนกลบทสร้อยสน
พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓)
. สารศรีสวัสดิ์อาวรณ์ถวิล
ถวิลหวังหวังสวัสดิ์ยุพาพิน ยุพินพี่นี้จินตนาวรณ์
อาวรณ์หวังหวังจะฝากไมตรีจิตร์ จิตร์จงมิตร์สมักสมร
สมรหมายหมายมุ่งพงางอน พงางามงามอ่อนไม่เอออวย
เอออกอกเอ๋ยจะทำไฉน ไฉนพี่พี่จะได้เจ้าสะสวย
สวยสะสะสมพิรมรวย รวยระรื่นรื่นด้วยสุดาเดียว
สุดาดวงดวงใจพี่ให้โหย โหยดิ้นดิ้นโดยกระสรรค์เสียว
เสียวจิตร์จิตร์จงเจ้าจริงเจียว จริงใจพี่พี่เหนี่ยวเสน่ห์น้อง
เสน่ห์นุชนุชนาฏอย่านึกแหนง แหนงจิตร์จิตร์ระแวงมนัศหมอง
หมองสวาดิสวาดิ์อนงค์ไม่จงครอง ครองแต่ทุกข์ทุกข์ด้วยปองพิรมรักษ
พิรมรื่นรื่นรศบงกชมาศ มาศนุชนุชนิราศสมานส้มัก
สมักมิตร์มิตร์เอ็นดูด้วยชูภักตร์ ภักตร์พี่หมองหมองนักด้วยรักษ์แรง
รักษ์ร้อนรึงรึงอุราเมตาพี่ พี่สอดสอดสารศรีมาแจ้งแถลง
แถลงน้องน้องอย่าหมางระคางแคลง สารแสดงชื่อสร้อยสนกลบท เอย
☼ แหล่งข้อมูล : ฐานข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยา(สิรินธร)
ผู้อ่าน นิยะดา เหล่าสุนทร (พ.ศ. ๒๕๔๔)
คำแปล เนื่องจากข้อความในจารึกใกล้เคียงกับ
ภาษาปัจจุบันแล้ว จึงไม่มีการแปล
อักษร ไทยธนบุรี รัตนโกสินทร์
ศักราช พุทธศักราช
ภาษา ไทย
วัตถุ หินอ่อนสีดำ
ลักษณะวัตถุ สี่เหลี่ยมผืนผ้า
ด้าน/ บรรทัด จำนวน ๑ ด้านมี ๑๙ บรรทัด
ขนาดวัตถุ สูง ๖๕ ซม.กว้าง ๒๔ ซม.
ขอบคุณครับ
ศิลาสีรุ้ง
๒๒ กันยายน ๒๕๕๗
