<<...ดอกสร้อยสุภาษิต...>>>



บทดอกสร้อยสุภาษิตฉบับที่กระทรวงศึกษาธิการคัดเลือกมาให้นักเรียนชั้นประถมศึกษาได้เรียนรู้นี้เป็นฉบับที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ครั้งยังเป็นกรมหมื่นและดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมศึกษาธิการ ชักชวนให้กวีในกรมศึกษาธิการช่วยกันแต่งขึ้น เพื่อใช้เป็นบทกลอนสำหรับเด็กร้องเล่นในโรงเรียนอนาถา ที่ตั้งขึ้นตามพระประสงค์ของพระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์กรมขุนสุธาสินินาฏ เพื่อเป็นอนุสรณ์อุทิศแก่สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้านภาจรจำรัสศรีที่สิ้นพระชนม์ (คัดลอกจากบางส่วนของคำนำ นายอภิชาติ จีระวุฒิ เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน)


สิริวตีขอทยอยนำดอกสร้อยสุภาษิตทั้งหมดมาวางไว้ให้ นักเรียน นักศึกษาและผู้ที่สนใจได้ อ่านกันนะคะ

ขอบพระคุณค่ะ

สิริวตี

เด็กน้อย
๑

เด็กเอ๋ยเด็กน้อย
ความรู้เรายังด้อยเร่งศึกษา
เมื่อเติบใหญ่เราจะได้มีวิชา
เป็นเครื่องหาเลี้ยงชีพสำหรับตน
ได้ประโยชน์หลายสถานเพราะการเรียน
จงพากเพียรไปเถิดจะเกิดผล
ถึงลำบากตรากตรำก็จำทน
เกิดเป็นคนควรหมั่นขยันเอยฯ
                          ร้องลำฝรั่งรำเท้า

แมวเหมียวแยกเขี้ยวยิงฟัน
๒

แมวเอ๋ยแมวเหมียว
รูปร่างประเปรียวเป็นนักหนา
ร้องเรียกเหมียวเหมียวเดี๋ยวก็มา
เคล้าแข้งเคล้าขาน่าเอ็นดู
รู้จักเอารักเข้าต่อตั้ง
ค่ำค่ำซ้ำนั่งระวังหนู
ควรนับว่ามันกตัญญู
พอดูอย่างไว้ใส่ใจเอยฯ

     นายทัด เปรียญแต่ง ร้องลำนำแขกบรเทศ

ตั้งไข่ล้มต้มไข่กิน
๓

ตั้งเอ๋ยตั้งไข่
จะตั้งไยไข่กลมก็ล้มสิ้น
ถึงว่าไข่ล้มจะต้มกิน
ถ้าตกดินเสียก็อดหมดฝีมือ
ตั้งใจเรานี้จะดีกว่า
อุตส่าห์อ่านเขียนเรียนหนังสือ
ทั้งวิชาสารพัดเพียรหัดปรือ
อย่าดึงดื้อตั้งไข่ร่ำไรเอยฯ

     สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
          ทรงนิพนธ์  ร้องลำลมพัดชายเขา

นกขมิ้นเหลืองอ่อน
๔

ปักเอ๋ยปักษิน
นกขมิ้นเรื่อเรืองเหลืองอ่อน
ถึงเวลาหากินก็บินจร
ครั้นสายัณห์ผันร่อนมานอนรัง
ความเคยคุ้นสกุณาอุตสาหะ
ไม่เลยละพุ่มไม้ที่ใจหวัง
เพราะพากเพียรชอบที่มีกำลัง
เป็นที่ตั้งตนรอดตลอดเอยฯ

หลวงมลโยธานุโยค (นก) แต่ง ร้องลำพัดชา

ซักส้าวมะนาวโตงเตง
๖

ซักเอ๋ยซักส้าว
ผลมะนาวทิ้งทานในงานศพ
เข้าแย่งชิงเหมือนสิ่งไม่เคยพบ
ไม่น่าคบเลยหนอพวกขอทาน
ดูประหนึ่งขัดสนจนปัญญา
มีทางหากินได้หลายสถาน
ประหลาดใจเหตุไฉนไม่ทำงาน
ประกอบการอาชีพที่ดีเอยฯ

ร้องลำสารถีชักรถ

นกกิ้งโครงเข้าโพรงนกเอี้ยง
๘

นกเอ๋ยนกกิ้งโครง
หลงเข้าโพรงนกเอี้ยงเถียงเจ้าของ
อ้อยอี๋เอียงอ้อยอี๋เอียงส่งเสียงร้อง
เจ้าของเขาว่าน่าไม่อาย
แต่นกยังรู้ผิดรัง
นักปราชญ์รู้พลั้งไม่แม่นหมาย
แต่ผิดรับผิดพอผ่อนร้าย
ภายหลังจงระวังอย่าพลั้งเอยฯ
พระยาพินิจสารา (ทิม)แต่ง ร้องลำนกกระจอกทอง

นกเอี้ยงเลี้ยงควายเฒ่า
๑๐

นกเอ๋ยนกเอี้ยง
คนเข้าใจว่าเจ้าเลี้ยงซึ่งควายเฒ่า
แต่นกเอี้ยงนั้นเลี่ยงทำงานเบา
แม้อาหารก็ไปเอาบนหลังควาย
เปรียบเหมือนคนทำตนเป็นกาฝาก
รู้มากเอาเปรียบคนทั้งหลาย
หนีงานหนักคอยสมัครงานสบาย
จึ่งหน้าอายเพราะเอาเยี่ยงนกเอี้ยงเอยฯ
ร้องลำแขกไซ

จ้ำจี้
๑๒

จ้ำเอ๋ยจ้ำจี้
เพ้อเจ้อเต็มทีไม่มีผล
ดอกเข็มดอกมะเขือเจือระคน
สับสนเรื่องราวยาวสุดใจ
ขาข้ำแจวจ้ำพายเที่ยวขายของ
เร่ร้องตามลำแม่น้ำไหล
ชอบรีบแจวรีบจ้ำหากำไร
จ้ำทำไมจ้ำจี้ไม่ดีเอยฯ
นายทัด ปรียญ แต่ง ร้องลำลิ้นลากระทุ่ม
 (เข้าใจว่าในหนังสือน่าจะพิมพ์ผิดนะคะ น่าจะเป็นลีลากระทุ่มมากกว่า..ความคิดเห็นสิริวตี...เดี๋ยวจะหาข้อมูลมาให้)

แมงมุม
๑๔

แมงเอ๋ยแมงมุม
ขยุ้มหลังคาที่อาศัย
สั่งสอนลูกรักให้ชักใย
ลูกไถลไม่ทำต้องจำตี
ได้ความเจ็บแค้นแสนสาหัส
เพราะขืนขัดถ้อยคำแล้วซ้ำหนี
เด็กเอ๋ยเจ้าอย่าเป็นดังเช่นนี้
สิ่งไม่ดีครูว่าอย่าทำเอยฯ
หลวงประชุมบรรณสาร (พิณ) แต่ง ร้องลำมอญร้องไห้